تاریخ: ۲۳/۹/۱۳۸۸
شماره دادنامه: ۶۶۹
کلاسه پرونده: ۸۸/۲۸۲
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای احمدرضا جوانی.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۶/۲ دستورالعمل شماره ۸/۷۱۰ مورخ ۸/۳/۱۳۸۷ معاونت برنامه‎ریزی و توسعه مدیریت وزارت آموزش و پرورش.
گردشکار: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، برابر صدر ماده واحده قانون بازنشستگی پیش از موعدکارکنان دولت صراحتاً به دولت اجازه داده می‎شود از تاریخ تصویب این قانون کارکنان وزارتخانه‎ها و موسسات دولتی را که حداقل ۲۵سال سابقه خدمت قابل قبول داشته باشند با حداکثر پنج سال سنوات ارفاقی و پرداخت پاداش پایان‌خدمت بر اساس سی سال بازنشسته نمایند و چون اینجانب در زمان حاکمیت و نفوذ قانون بازنشسـتگی پیش از موعد… مصوب شهریور سال ۱۳۸۶ بازنشسته شده‎ام، لذا قانوناً
می‎بایست حکم بازنشستگی‎ام بر اساس ضوابط و مقررات این قانون صادر می‎شد، اما متاسفانه سازمان بازنشستگی کشوری بر پایه مراتب انعکاس یافته از سوی اداره آموزش و پرورش شهرستان ملایر حکم بازنشستگی اینجانب را براساس قانون سابق (قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه استخدام کشوری مصوب ۱۳/۱۲/۱۳۶۸) و نه قانون لاحق و جاری با احتساب ۲۵ روز حقوق صادر نمود و به موجب این اقدام بجای ۳۰ روز حقوق در ماه ۲۵ روز حقوق دریافت می‎کنم و علیرغم استحقاق و تجویز قانونی از مزایای قانون جدید یعنی ۵ سال سنوات ارفاقی و تفاضل پاداش پایان‌خدمت محروم شدم و آشکارا موجبات تضییع حقوق حقه‎ام فراهم آمد. اینجانب برابر فرم درخواست باید یا بازنشستگی که تحت شماره ۷۰۲/۳۵۳۵ مورخ ۳۰/۲/۱۳۸۶ در دفاتر اداره متبوع ثبت گردیده است، متقاضی بازنشستگی با صراحت و مشخصاً از تاریخ ۱۷/۸/۱۳۸۶ با ۲۵ سال سابقه کار شدم و این تاریخ بعد از تصویب و ابلاغ قانون بازنشستگی پیش از موعد مصوب ۵/۶/۱۳۸۶ می‎باشد. متعاقب تصویب و ابلاغ قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت در شهریور سال۱۳۸۶ در حالیکه قانوناً شاغل محسوب می‎شدم، درخواست صریح و مکتوب خود را جهت اعمال و اجرای قانون اخیرالذکر و بازنشستگی با حقوق کامل ۳۰ روز و پـرداخت ۳۰ مـاه پاداش پایان خـدمت تسلیم اداره متبوع نمودم. ایـن درخواست طی شماره ۷۰۲/۱۱۶۴۴ مورخ ۲۹/۶/۱۳۸۶ ثبت و در پرونده پرسنلی موجود است. اما مسئولین ذیربط هیچ گاه یقیناً یا اثباتاً پاسخ و ترتیب اثری به درخواست مذکور نداده و کان لم یکن تلقی گردیده و سازمان بازنشستگی کشوری اقدام به صدور حکم بازنشستگی بنده براساس قانون سابق نموده است. بدیهی است که با تصویب قانون لاحق و اجرایی شدن آن، قانون سابق خودبه‎خود منسوخ و از درجـه اعتبار ساقط است و اداره متبوع و سازمان بازنشستگی کشوری نمی‎تواند به استناد قانون سابق اقدام به صدور حکم بازنشستگی نماید. اما عملاً حکم بازنشستگی اینجانب حدود سه ماه پس از تصویب و حاکمیت قانون جدید یعنی در تاریخ ۲۹/۶/۱۳۸۶ براساس ضوابط قانون سابق (مصوب ۱۳۶۸) صادر شده است که این اقدام بالصراحه فاقد وجاهت قانونی است. متعاقباً درخواستهای دیگری با خواسته اصلاح حکم موصوف و اعمال و اجرای قانون لاحق تقدیم نمودم که سرانجام اداره متبوع طی نامه جوابیه شماره۱۰۴/۸۰۴۳ مورخ ۲۹/۴/۱۳۸۷ اظهار نمود که با استناد به بند ۶/۲ شیوه‎نامه اجرایی صادره از معاونت برنامه‎ریزی و توسعه مدیریت وزارت آموزش و پرورش مثبوت به شماره ۸/۷۱۰ مورخ ۸/۳/۱۳۸۷ مبنا و مجوز قانونی برای استفاده اینجانب از مزایای قانونی بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت وجود ندارد و هیچ اقدامی در این خصوص از سوی مدیریت اداره متبوع میسر نمی‎باشد. بنابراین استناد بلاوجه و توام با ایراد اداره متبوع به شیوه‎نامه موصوف به عنوان معیار پذیرش و یا عدم پذیرش خواسته بنده مواردی را به شرح ذیل معروض می‎دارم، ۱ـ بند ۶/۲ شیوه‎نامه اجرایی وزارت متبوع خلاف قانون است، چراکه، هیچ‌گاه شیوه‎نامه‎ها و آیین‎نامه‎های صادره از دستگاههای مختلف نمی‎توانند اثرگذاری قانون منشاء خود را « مشروط» و یا « محدود» نمایند و تنها نحوه چگونگی اجرای قانون منشاء را تبیین می‎کنند. لیکن در مانحن فیه چنین نیست و با تامل در مفاد بند ۶/۲ شیوه‎نامه وزارت متبوع صادره در تاریخ ۸/۳/۱۳۸۷ مشهود است. به عبارت دیگر اختلاف در این است که قانون بازنشستگی پیش از موعد… از تاریخ تصویب (۵/۶/۱۳۸۶) به صراحت به دولت اجازه داده است که کارکنان خود را قبل از موعد و موافق با مزایا و ضوابط مندرج در صدر ماده واحده قانون مصوب بازنشسته نماید ولی بند ۶/۲ شیوه‎نامه صادره از معاونت وزارت متبوع اعلام داشته است که سازمانهای استانی و ادارات وابسته از تاریخ صدور شیوه‎نامه مجاز به‎صدور حکم بازنشستگی برپایه قانون جدید می‎باشند و از آنجا که حکم بازنشستگی اینجانب بعد از تصویب و اجرایی شدن قانون جدید و « قبل از صدور شیوه‎نامه اجرایی وزارتی» صادر شده است، ملاک عمل در صدور حکم بازنشستگی شیوه‎نامه وزارتی و نه قانون مصوب مجلس می‎باشد و در نتیجه حکم اینجانب را علیرغم آنکه در زمان حاکمیت قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت بازنشسته شده‎ام بر اساس قانون سابق صادر نموده است. با عنایت به جمیع جهات معروضه ملاحظه می‎شود ۱ـ بر خلاف ادعای اداره مبتوع با استناد به « نص صریح» صدر ماده واحده قانون اخیرالتصویب نه تنها ممنوعیتی برای صدور حکم بازنشستگی بر اساس قانون وجود ندارد بلکه مجوز آن نیز صادر شده است. ۲ـ بند ۶/۲ شیوه‎نامه وزارت متبوع نه تنها مغایر صریح قانون بازنشستگی پیش‌از موعد است بلکه در آیین‎نامه‌اجرایی مصوب هیات‌وزیران به شماره۱۳۹۱/ت۳۸۴۳۴ک مورخ ۲۷/۱۲/۱۳۸۶ موضوع قانون مارالذکر نیز ذکری از آن نشده است. لذا بنابه مراتب فوق التوصیف متقاضی ابطال بند ۶/۲ شیوه‎نامه معاونت برنامه‎ریزی و توسعه مدیریت وزارت آموزش و پرورش به دلیل مغایرت با قانون بازنشستگی پیش از موعد می‎باشم. رئیس سازمان آموزش و پرورش استان همدان در پاسخ به شکایت شاکی طی نامه شماره ۷۰۲/۴۲۲۸۵ مورخ ۲۳/۷/۱۳۸۸ اعلام داشته‎اند، ۱ـ فرم درخواست بازنشستگی مورد استناد نامبرده مربوط به درخواست بازنشستگی عادی متقاضیان واجد شرایط بازنشستگی مطابق با بند (الف) و (ب) تبصره یک ماده ۲ قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳/۱۲/۱۳۶۸ با سنوات خدمت واقعی مستخدم می‎باشد، که برای متقاضیان بازنشستگی با قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت مصوب ۵/۶/۱۳۸۶ مورد استفاده قرار نگرفته است. ۲ـ نامبرده درخواست بازنشستگی پیش از موعد عادی خود را به استناد ماده ۲ قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و… مصوب ۱۳/۱۲/۱۳۶۸ در تاریخ ۳۰/۲/۱۳۸۶ به اداره محل خدمت خود ارائه نموده که پس از موافقت و ثبت در دفتر دبیرخانه آموزش و پرورش ملایر طی شماره ۷۰۲/۳۵۳۵ مورخ ۳۰/۲/۱۳۸۶ جهت اخذ موافقت نهایی به این سازمان ارسال گردیده است. توضیح اینکه در زمان ارائه درخواست بازنشستگی وی در تاریخ ۳۰/۲/۱۳۸۶ هنوز قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت مصوب ۵/۶/۱۳۸۶ به تصویب نرسیده بود و تنها قانون جاری برای بازنشستگی پیش از موعد کارکنان، تبصره یک مـاده ۲ قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و … مصوب ۱۳/۱۲/۱۳۸۶ بوده است کـه این سازمان نیز بر اساس آن با درخواست بازنشستگی وی موافقت نموده و با صدور ابلاغ بازنشستگی برای وی به شماره ۷۰۲/۴۶۵۸۳ مورخ ۲۴/۶/۱۳۸۶ و قید مستند بازنشستگی در آن قبل از حکم بازنشستگی، نامبرده را از این موضوع مطلع نموده است. ۳ـ قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت در تاریخ ۵/۶/۱۳۸۶ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و در مهرماه همان سال طی نامه شماره ۴۶/۷۱۰ مورخ ۷/۷/۱۳۸۶ وزارت متبوع صرفاً جهت اطلاع به سازمانهای تابعه استانها ارسال شده است. ضمناً به استناد تبصره‎های یک، ۲، ۳ و ۵ ماده واحده قانون مذکور به دلیل عدم تامین اعتبار لازم توسط دستگاه در سال ۱۳۸۶ و علی‎الخصوص به دلیل نداشتن آیین‎نامه اجرایی هیچ گونه مجوزی برای اجرای قانون مذکور در سال ۱۳۸۶ از طرف وزارت متبوع به این سازمان ابلاغ نشده است. ۴ـ در ماده واحده قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت مصوب۵/۶/۱۳۸۶ چهار شرط اصلی برای بازنشستگی کارکنان در نظر گرفته شده است که عبارتند از، الف ـ داشتن شرایط لازم از نظر سابقه خدمت. ب ـ ارائه درخواست توسط متقاضیان. ج ـ تامین اعتبار لازم برابر تبصره‎های یک و ۲ قانون مذکور. د ـ موافقت دستگاه با درخواست متقاضیان. بدیهی است بر اساس قانون مذکور، در صورت عدم تحقق هر یک از شرایط مذکور، بازنشستگی متقاضیان امکان پذیر نخواهد بود. با تصویب و اجرای قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت مصوب ۵/۶/۱۳۸۶ هیچ یک از قوانین قبلی مربوط به بازنشستگی لغو نشده و بر اساس قانون مذکور دستگاهها و موسسات دولتی در صورت فراهم‌بودن شرایط، مختارند نسبت به موافقت با درخواست بازنشستگی متقاضیان اقدام نمایند. بر اساس تبصره۵ قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت، آیین‎نامه اجرایی قانون مذکور در تاریخ۲۶/۱۲/۱۳۸۶ توسط هیات‌وزیران تصویب و به‌کلیه دستگاهها و موسسات و وزارتخانه‎ها ابلاغ گردیده است. بنابراین این اداره نمی‎توانسته در زمان ارائه درخواست نامبرده در تاریخ های۳۰/۲/۱۳۸۶ و ۲۹/۶/۱۳۸۶ نسبت به بازنشسته‌نمودن مشارالیه بر اساس قانون مذکور اقدام نماید. ۵ ـ از آنجا که قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت مصوب ۵/۶/۱۳۸۶ در سال ۱۳۸۶ در وزارت آموزش و پرورش اجرائی نشده است، این سازمان ضمن مطلع نمودن متقاضیان با درخواست کلیه متقاضیان بازنشستگی سال ۱۳۸۶ همچون روال سنوات گذشته به استناد تبصره یک ماده ۲ قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و … مصوب ۱۳/۱۲/۱۳۶۸ موافقت نموده است. با اجرائی شدن قانون مذکور از سال ۱۳۸۷ چون بر اساس بند ۶/۲ شیوه‎نامه شماره ۸/۷۱۰ مورخ ۸/۳/۱۳۸۷ معاونت برنامه‎ریزی و توسعه مدیریت وزارت متبوع، تغییر وضعیت بازنشستگی کارکنان که تا قبل از صدور شیوه‎نامه مذکور با سنوات کمتر از سی سال با تقاضای کتبی بازنشسته شده‎اند، ممنوع گردیده است. لذا تغییر مستند بازنشستگی مشارالیه و تمامی ۱۴۰ نفر کارکنان این سازمان که در سال ۱۳۸۶ با سنوات کمتر از ۳۰ سال و با تقاضای کتبی خود بازنشسته شده‎اند به دلیل بار مالی ناشی از این تغییر عملاً امکان‌پذیر نمی‎باشد. هیات‌عمومی دیوان‌عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علی‎البدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رای می‎نماید.

رای هیات عمومی

نظر به اینکه زمان اجرای قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت از تاریخ تصویب آن مقرر گردیده است و مقررات ماده ۲ آیین‎نامه اجرائی قانون مرقوم نحوه بهره‎مندی از مزایای مقرر در زمان اجرای قانون را مشخص نموده است و مقررات بند ۶/۲ شیوه‎نامه شماره۸/۷۱۰ مورخ۸/۳/۱۳۸۷ مورد شکایت مانع اجرای مقررات قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت از تاریخ تصویب آن ۱/۶/۱۳۸۶ تا زمان صدور شیوه‎نامه مذکور (۸/۳/۱۳۸۷) می‎گردد از این جهت و در این حد خارج از حدود اختیارات و وظایف مرجع تصویب تشخیص و به استناد قسمت دوم اصل ۱۷۰ قانون اساسی و ماده یک و بند یک ماده ۱۹ و ماده ۴۲ قانون دیوان عدالت اداری ابطال می‎گردد.