مرخصی زندانیان منوط به کسب امتیازات لازم و دریافت گواهی شد

اصلاحیه فصل سوم ‌بخش سوم آئین‌نامه اجرائی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور درباره چگونگی اعطای مرخصی به زندانیان به تأیید آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضاییه رسید.

متن این اصلاحیه ‌١٧ ماده‌یی و ‌١٠ تبصره‌یی که در تاریخ ‌٢١ / ‌٢ / ‌١٣٨٩ به تصویب رئیس قوه قضائیه رسیده است، به شرح ذیل است:

فصل سوم: مرخصی زندانیان

‌ماده‌٢١٣ـ به منظور کمک به تحکیم مبانی و روابط خانوادگی و اجتماعی زندانیان، رفع مشکلات ضروری فردی، خانوادگی و قضائی، بازتوانی اجتماعی و فراهم نمودن زمینه بازگشت مجدد به جامعه و همچنین مشارکت فعال در برنامه‌های اصلاحی، تربیتی، فرهنگی و ورزشی، حرفه‌آموزی و اشتغال، به زندانیان در چهارچوب مواد مربوط به این فصل مرخصی اعطاء می‌گردد.

‌تبصره ـ اعطای مرخصی به زندانیان به عنوان یک حق تلقی نمی‌گردد و برخورداری از آن موکول به رعایت مقررات زندان و کسب امتیازات لازم می‌باشد.

ماده‌٢١۴ـ شرایط اعطای مرخصی:

‌الف) محکومین به حبس تا ‌١۵ سال باید حداقل ‌یک ‌ششم‌ از مدت حبس و محکومین بیش از ‌١۵ سال و حبس ابد حداقل سه سال از مدت محکومیت خود را سپری کرده باشند. محکومینی که دارای سابقه محکومیت در جرائم عمدی باشند، به ازای هر سابقه محکومیت یک ماه به نصاب مذکور اضافه می‌شود.

‌ب) محکومینی که به لحاظ عدم پرداخت جزای نقدی یا عدم تأدیه محکومیت مالی (موضوع مادتین ‌١ و ‌٢ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی) و یا هر دو در زندان بسر می‌برند، در صورتی که حداقل یک ماه بابت محکومیت مذکور تحمل حبس نموده باشند.

‌ج) کسب حداقل ‌٢٠٠ امتیاز برای هر نوبت مرخصی با توجه به معیارهای زیر:

‌١ـ رعایت مقررات و امور انضباطی در زندان در هر ماه ‌١٠ امتیاز

‌٢ـ همکاری در برقراری نظم و انضباط و پیشگیری از تخلفات داخلی در هر ماه ‌٢٠ امتیاز

‌٣ـ همکاری در انجام فعالیت‌های فرهنگی در هر ماه ‌١٠ امتیاز

‌۴ـ اهتمام به شرکت در نماز جماعت و سایر مراسم مذهبی، در هر ماه ‌٣٠ امتیاز

‌۵ ـ شرکت در برنامه‌های مربوط به تلاوت، آموزش روخوانی، ترجمه، درک مفاهیم، حفظ قرآن یا نهج‌البلاغه، اخلاق و عقاید، هر برنامه در هر ماه ‌٢٠ امتیاز

‌۶ ـ قبولی در آزمون دوره‌های مربوط به روخوانی، ترجمه، درک مفاهیم و حفظ قرآن یا نهج‌البلاغه، اخلاق و عقاید، هر دوره ‌٣٠ امتیاز

‌٧ـ شرکت در دوره احکام سطح ‌١ و ‌٢ هر کدام در هر ماه ‌١٠ امتیاز

‌٨ ـ قبولی در آزمون احکام سطح ‌١و ‌٢ هر یک ‌٣٠ امتیاز

‌٩ـ شرکت در هر دوره کتابخوانی ‌٢٠ امتیاز

‌١٠ـ حفظ قرآن به ازاء هر جزء ‌٢٠٠ امتیاز

‌١١ـ انتخاب در جشنواره قرآنی شهرستان، استان و یا کشور و یا کسب رتبه در آن، هر کدام ‌١٠٠ امتیاز

‌١٢‌ـ اشتغال به تحصیل در هر یک از مقاطع تحصیلی هر ماه ‌٢٠ امتیاز

‌١٣ـ قبولی در هر دوره تحصیلی ‌٣٠ امتیاز

‌١۴ـ شرکت در کلاس‌های فرهنگی، هنری و ورزشی در هر ماه ‌٢٠ امتیاز

‌١۵ـ شرکت در هر یک از دوره‌های تربیت معلم، آموزشیاری یا مربیگری درون زندان ‌١٠ امتیاز

‌١۶ـ اخذ گواهی در هر یک از دوره‌های تربیت معلم، آموزشیاری یا مربیگری ‌٣٠ امتیاز

‌١٧ـ تدریس در هر یک از امور آموزشی، فرهنگی و ورزشی در هر ماه ‌٢٠ امتیاز

‌١٨ـ کسب رتبه در هر یک از جشنواره‌های فرهنگی، هنری یا مسابقات ورزشی اعم از شهرستان، استان یا کشور ‌٣٠ امتیاز

‌١٩ـ پذیرش در دانشگاه ‌۵٠ امتیاز

‌٢٠ـ شرکت در کلاس‌های فنی و حرفه‌ای در هر ماه ‌١٠ امتیاز

‌٢١ـ اخذ گواهی فنی و حرفه‌ای در هر رشته ‌۵٠ امتیاز

‌٢٢‌ـ اشتغال به کار در کارگاه‌ها و انجام امور خدماتی داخل زندان در هر ماه ‌۴٠ امتیاز

‌٢٣ـ شرکت در دوره مهارت‌های اساسی زندگی هر مهارت ‌۵ امتیاز حداکثر ‌۵٠ امتیاز

‌٢۴ـ اخذ گواهی مربوط به مهارت‌های اساسی زندگی هر مهارت ‌١٠ امتیاز حداکثر ‌١٠٠ امتیاز

‌٢۵ـ شرکت در جلسات و کلاسهای مشاوره و روان درمانی هر ماه ‌٢٠ امتیاز

‌٢۶ـ ترک کامل اعتیاد به تائید بهداری زندان ‌٢٠٠ امتیاز

‌٢٧ـ پرداخت جزای نقدی به ازاء یک‌درصد از مبلغ جریمه ‌۵ امتیاز

‌٢٨ـ اخذ رضایت شاکی یا شاکیان حداکثر ‌٢٠٠ امتیاز(در صورت تعدد شکات میزان امتیازات به تعداد آنها تقسیم خواهد شد.)

‌٢٩ـ سایر اقدامات و فعالیت‌های پیش‌بینی نشده در این بند به تشخیص شورای طبقه‌بندی ‌١٠٠ امتیاز

‌تبصره‌١ـ تحصیل هر یک از امتیازات مذکور حسب مورد، منوط به اخذ گواهی از سوی واحدهای ذیربط و تائید رئیس زندان می‌باشد.

‌تبصره‌٢ـ محکومین ذکور دارای بیش از ‌۶٠ سال و اناث بیش از ‌۵۵ سال و همچنین زنان سرپرست خانوار (براساس گواهی مستند) و مادران دارای فرزند کمتر از ده سال و یا افراد دارای سابقه ایثارگری، با کسب حداقل ‌١۵٠ امتیاز با رعایت سایر شرایط از مرخصی بهره‌مند می‌گردند.

‌تبصره‌٣ـ محکومین دارای حبس بیش از ‌١٠ سال هرگاه با تلاش فوق‌العاده موفق به کسب ‌١٠٠٠ امتیاز گردند به شرط تحمل حداقل یک سال حبس از مرخصی بهره‌مند خواهند شد.

‌تبصره‌۴ـ کلیه محکومین به استثنای مشمولین ماده ‌٢٢١ در صورت ازدواج یا فوت یکی از بستگان درجه یک آنان (پدر، مادر، فرزند، همسر، برادر، خواهر) بدون لحاظ شرایط مذکور در این ماده از یک نوبت مرخصی بهره‌مند می‌گردند.

ماده‌٢١۵ـ میزان مرخصی:

لف ـ به محکومین حبس جرائم غیرعمدی و محکومینی که صرفاً به دلیل عدم پرداخت جزای نقدی، دیه و یا محکومیت‌های مالی غیرکیفری در زندان نگهداری می‌شوند در صورت کسب امتیازات لازم به ازای هر دو ماه، سه تا پنج روز مرخصی تشویقی اعطاء می‌گردد.

‌ب ـ به محکومین سایر جرائم که امتیازات لازم را کسب نمایند در صورت فقدان سابقه محکومیت در جرائم عمدی به ازای هر سه ماه و در صورت وجود سابقه محکومیت در جرائم عمدی به ازای هر چهار ماه، سه تا پنج روز مرخصی تشویقی اعطاء می‌گردد.

‌ج ـ زنان سرپرست خانوار و مادران دارای فرزند کمتر از ده سال در صورت کسب امتیازات لازم و فقدان سابقه عمدی محکومیت به ازای هر دو ماه سه تا پنج روز مرخصی تشویقی اعطاء می‌گردد.

‌د ـ کسب امتیاز بیشتر از سقف تعیین شده، موجب تمدید مرخصی تشویقی برای زندانیان محکوم در پایان هر دوره مرخصی خواهد بود. تعیین مدت تمدید مرخصی به عهده شورای طبقه‌بندی بوده و در هر صورت نباید این مدت بیشتر از سقف مرخصی در هر دوره باشد.

‌ه‍ ـ چنانچه فاصله محل سکونت زندانی تا محل تحمل کیفر وی بیش از صد کیلومتر باشد، به تشخیص شورای طبقه‌بندی و به تناسب فاصله راه بین یک تا چهار روز برای ایاب‌وذهاب به مدت مرخصی افزوده خواهد شد.

ماده‌٢١۶ـ محکومینی که بنا به تشخیص پزشک زندان نیاز به بستری شدن در مراکز درمانی خارج از زندان را دارند بدون در نظر گرفتن شرایط مذکور در ماده ‌٢١۴ می‌توانند برای یک دوره معالجه، جهت بستری‌شدن از مرخصی استفاده نمایند و در صورت نیاز به ادامه بستری بیش از یک ماه بنا به تشخیص بیمارستان و تائید پزشکی قانونی قابل تمدید است در این صورت باید تاریخ و محل بستری مشخص گردد تا در صورت لزوم از طرف یگان حفاظت زندان بازدید و سرکشی بعمل آید.

ماده‌٢١٧ـ اعطای مرخصی به محکومین، موکول به تصویب شورای طبقه‌بندی زندان و اخذ تأمین مناسب توسط مقام قضایی مربوطه می‌باشد. اخذ تأمین و اقدامات مربوط به آن با التفات به رأی وحدت رویه شماره ‌۶٨٠ مورخ ‌٢۵ / ‌۵ / ‌١٣٨۴ هیأت عمومی دیوان عالی کشور از هر حیث تابع احکام مربوط به قرارهای تأمین در قانون آئین دادرسی کیفری می‌باشد.

‌تبصره ـ تأمین مأخوذه برای اعطاء مرخصی محکومین، حسب مورد پس از تفهیم به زندانی یا وثیقه‌گذار و یا کفیل برای مرخصی‌های بعدی نیز دارای اعتبار بوده و ملاک عمل می‌باشد.

ماده‌٢١٨ـ دادستان محل و یا رئیس حوزه قضایی بخش که عهده‌دار وظایف دادستان می‌باشد می‌توانند با رعایت شرایط پیش‌بینی شده در این فصل با اخذ تأمین مناسب رأساً نسبت به اعطای مرخصی اقدام نمایند.

ماده‌٢١٩ـ شورای طبقه‌بندی موظف است ضمن بررسی پرونده شخصیت رفتاری محکومین، چنانچه باقیمانده حبس آنها حداکثر معادل ‌یک‌ دهم‌ کل محکومیت آنان بوده مشروط بر اینکه مدت مزبور از شش ماه تجاوز ننماید، با در نظر گرفتن وضعیت جسمانی یا معیشت خانواده، اصلاح‌پذیری، شخصیت محکوم و لحاظ امتیازات مکتسبه و در صورت استحقاق با اخذ تعهد کتبی و بدون اخذ تامین نسبت به اعطای مرخصی به‌آنان اقدام نماید.

ماده‌٢٢٠ـ در مواقع اضطراری و بروز حوادث غیرمترقبه متهمین و محکومینی (که واجد شرایط اعطای مرخصی نمی‌باشند) می‌توانند بنا به تشخیص شورای طبقه‌بندی و موافقت قاضی مجری حکم یا رئیس حوزه قضایی و یا مقام بازداشت‌کننده حداکثر به‌مدت ‌١٢ ساعت در روز به صورت تحت‌الحفظ به مرخصی اعزام گردند.

ماده‌٢٢١ـ مستثنیات اعطای مرخصی:

محکومین زیر از شمول اعطای مرخصی مستثنی می‌باشند:

‌الف ـ محکومین جرائم سرقت مسلحانه و یا مقرون به آزار، ربودن مال دیگری از طریق کیف‌زنی، جاسوسی، اقدام علیه امنیت کشور، آدم‌ربائی، جرائم باندی و سازمان یافته، تجاوز به عنف، دائرکردن مراکز فساد و فحشاء، اسیدپاشی، اخلال در نظام اقتصادی، ورود، تولید، توزیع و فروش مشروبات الکلی، قاچاق مسلحانه و یا عمده مواد مخدر و روانگردان‌ها.

ب ـ محکومین دارای سه سابقه محکومیت به ارتکاب همان جرم.

‌ج ـ محکومینی که به شرارت مشهورند.

‌د ـ محکومین به قصاص و اعدام.

‌تبصره‌١ـ منظور از قاچاق عمده مواد مخدر و روانگردان‌ها مواردی است که مجازات قانونی جرم حبس ابد یا اعدام باشد.

‌تبصره‌٢ـ اعطای مرخصی به محکومین جرائم سرقت در ایام نوروز ممنوع می‌باشد.

ماده‌٢٢٢ـ محکومین مذکور در ماده فوق به جز محکومین به قصاص و اعدام در صورت کسب امتیازات مندرج در ماده ‌٢١۴ و پس از تحمل ‌٢/ ‌١ (یک‌دوم) از مدت محکومیت خود با تائید دادستان مربوط می‌توانند از مرخصی استفاده نمایند.

تبصره ـ مدت تحمل اولیه در مورد محکومین به حبس ابدی که مشمول ماده ‌٢٢١ می‌باشند معادل ‌١٠ سال خواهد بود.

ماده‌٢٢٣ـ چنانچه زندانیان مشمول ماده ‌٢٢١ و نیز محکومین حبسهای بیش از ده سال به مرخصی اعزام شوند لازم است مراتب حسب مورد توسط مقام اعطاءکننده مرخصی، به یگانهای انتظامی مربوطه اعلام تا به نحو مقتضی تحت مراقبت و نظارت قرار گیرند.

ماده‌٢٢۴ـ زندانیان محکومی که به هر دلیل واجد شرایط لازم برای برخورداری از مرخصی نباشند در مواقع اضطراری و یا خاص به پیشنهاد شورای طبقه‌بندی و موافقت دادستان محل می‌توانند از یک نوبت مرخصی بهره‌مند شوند.

ماده‌٢٢۵ـ مدت مرخصی زندانیان جزء مدت محکومیت آنان محسوب گردیده، لیکن در صورت غیبت، ایام غیبت جزء مدت محکومیت احتساب نمی‌گردد و چنانچه زندانی پس از اعطای مرخصی غیبت نماید علاوه بر مجازات قانونی برای بار اول به مدت ‌۶ ماه و برای بار دوم یک سال و برای نوبت سوم تا پایان مدت محکومیت از مرخصی محروم خواهد شد و در صورتی که زندانی پس از پایان مرخصی به زندان مراجعت ننماید و توسط مأمورین دستگیر و تحویل زندان شود تا پایان مدت محکومیت از مرخصی محروم خواهد شد.

تبصره ـ چنانچه غیبت زندانی به تائید دادستان محل، رئیس حوزه قضایی بخش که عهده‌دار وظایف دادستان می‌باشد و یا شورای طبقه‌بندی، موجه تشخیص داده شود، زندانی غائب از مرخصی مشمول حکم این ماده نخواهد بود.

ماده‌٢٢۶ـ زندانیانی که در حین مرخصی و یا اشتغال خارج از زندان مرتکب جرم عمدی می‌شوند، برای بار اول تا یک سال و برای بار دوم تا دو سال و برای بار سوم تا سه سال از مرخصی محروم خواهند شد.

ماده‌٢٢٧ـ دادستان یا شورای طبقه‌بندی می‌توانند برای زندانیانی که به مرخصی اعزام می‌شوند تکالیفی از قبیل معرفی نوبه‌ای به مراجع انتظامی، عدم حضور در برخی از اماکن در حین مرخصی مقرر دارد و چنانچه زندنیان دستورات صادره را رعایت ننمایند، باقیمانده مرخصی آنان ملغی و از یک نوبت مرخصی بعدی محروم خواهند شد.

ماده‌٢٢٨ـ چنانچه زندانی در خاتمه مدت مرخصی به زندان مراجعه ننماید، رئیس زندان باید ضمن اقدام لازم برای دستگیری زندانی و عودت وی به زندان مراتب غیبت را بلافاصله برای تشریفات مربوط به ضبط تأمین مأخوذه به مقام قضایی مربوط اعلام نماید. مقام قضایی ذیربط نیز باید نتیجه اقدامات مربوط به ضبط تأمین مأخوذه را برای درج در پرونده به زندان منعکس نماید.

ماده‌٢٢٩ـ دستورالعملهای اجرائی این فصل توسط رئیس سازمان زندانها تهیه و ابلاغ می‌گردد.

اصلاحیه فصل سوم از بخش سوم آئین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مشتمل بر (‌١٧) ماده و (‌١٠) تبصره در اجرای ماده ‌٩ قانون تبدیل شورای سرپرستی زندان‌ها به سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب ‌١٣۶۴ در تاریخ ‌٢١ / ‌٢ / ‌١٣٨٩ به تصویب رئیس قوه قضائیه رسید و از تاریخ ‌١ / ‌۴ / ‌١٣٨٩ لازم‌الاجراء می‌باشد. همچنین کلیه آئین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مغایر با این اصلاحیه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن آن لغو می‌گردد.